Dede Korkut

Dede Korkut Kültür ve Sanat Şöleni
Yeri ve Tarihi
Merkez – Temmuz 3. Haftası
Düzenleyen Kuruluş
Bayburt Belediye Başkanlığı
Dede Korkut

Bayburt ‘ a 39 km mesafede yer alan Yıldırım (Masat ) köyünün hemen çıkışında bulunur. Halk arasında Ali Baba, Büyük Baba anlamında kullanılan ve bütün Türk dünyasının yakından tanıdığı Dede Korkuta ait olduğu söylenmektedir. Türbenin hemen yanında birde çeşme vardır. Türbenin üzerinde herhangi bir bilgi bulunmaktadır. Türbe,mimari tarzı ve kullanılan malzeme bakımından ve diğer türbelerden farklı yapıdadır. Yapının inşasında sarı taş, tüftaş başta olmak üzere, farklı taşlar kullanılmıştır. Bunlar farklı büyüklükte taşlardır.

DEDE KORKUTUN HAYATI

Dedem korkut,Korkut Ata gibi adlarla da anılan Dede Korkut’un ne zaman yaşadığı tam olarak bilinmemektedir. Bilinenlerin çoğu söylentilere dayanır. Bu söylentilere göre, Oğuzların Kayı veya Bayat boylarından gelmektedir ve Kara Hocanın oğludur. 100 yada 295 yılı yaşadığı söylenir. Bir başka söylentiye göre ise 570-632 yılları arasında yaşamıştır. İsak Peygamberin soyundan geldiği, Peygamberimizin hayır duasını aldığı ve Oğuzlara İslam dinini öğrettiği günümüze kadar ulaşan söylentilerdendir.

Dede Korkut; hikayelerden anlaşıldığına göre Oğuzların akıl danıştıkları , gelecekten haber verdiğine inandıkları bir kişidir. Türklerin bilge atası Dede Korkut her öykün ün sonunda kopuzuyla ortaya çıkar Oğuz beylerine, boylarına dualar okur, şiirler bilgece sözler söyler. Bu hikayelerde; Türk boylarının savaşları, barışları, aile ve eğitim yapısı ,üstün ahlakı ve karakter sağlamlığı da vurgulanır. Asıl adı, Kitab-ı Dede Korkut Ala Lisan-ı Taife –i Oğuzhan (Oğuzların Diliyle Dede Korkut Kitabı) olan, ve Arapça yazılmış 12 destansı hikayenin yer aldığı asıl nüsha Dresden Kütüphanesinde, 6 hikayelik ikinci bir nüsha ise Vatikan Kütüphanesindendir. 15. Yüzyılda yazıya geçirildiği tahmin edilen Dede Korkut Kitabında bu adın verilmesi bütün hikayelerde Dede Korkut’un ortaya çıkmasındandır.

BAYBURT’ TA DEDE KORKU‘TUN YERİ VE ÖNEMİ

Bayburt; Türklerin Anadolu’ da yerleştikleri en eski yerleşim yerlerindendir. Aratırmacılar Bayburt’u gerek Selçuklular gerekse Osmanlılar döneminde 2.  derecede önemli bir kültür merkezi olarak belirtmektedirler. Bayburt, ünü sınırları aşan pek çok bilim ve sanat adamı yetiştirmiştir.Türk Dünyasının ortak kültür hazinelerinin en büyüklerinden biri olan Dede Korkut’ da bunlardan biridir. “ Ozanların Piri”, “Ozanların Başı “ nitelenen Dede Korkut’ la ilgili gerçek; Türklerin olduğu her yerde Dede Kokut ‘un olduğudur. Bir görüşe göre Korkut Ata, Oğuz ve Kıpçak’ların bir arada yaşadığı dönemde Bayburt çevresinde yaşamıştır.

Dede Korkut,   hayattayken Bayburt‘ ta yaşamasa bile, yüzyıllardan beri Bayburt’un kültüründe yaşamak da ve yaşatılmaktadır. Dede Korkut hikayeleri Bayburt’ta canlılığını korumaktadır. Anlatılan hikayelerden Bey Böyrek ( Bamsi Beyrek) ‘in bir çok varyantı Bayburt’ ta tespit edilmiştir. Hikayelerde Bayburt, ‘‘Parasarın Bayburt Hisarı” adıyla geçmektedir. Bey Böyrekin mezarı Bayburt kalesindeki “Zindan”ın tam karşısındaki Duduzar Tepesindedir. Dede Korkutun mezarı, Yıldırım (Masat) köyündedir.